«Να σταματήσει ο βιασμός»

Αν η σεξουαλική παρενόχληση είναι αδίκημα, τότε τι συνιστά ο αυθαίρετος ενδοσωματικός έλεγχος και για να λέμε τα πράγματα με το αποκρουστικό όνομά τους, η κολπική εξέταση; Και μάλιστα όχι από γιατρό, αλλά από υπαλλήλους-ανθρωποφύλακες. Η γύμνωση μπροστά σε αγνώστους και το ψηλάφισμα των γεννητικών σου οργάνων. Και στη συνέχεια απομόνωση. Ετσι αδικαιολόγητα. Με τη χορήγηση καθαρτικού και να ζητάς την άδεια έπειτα από αυτό για να πας στην τουαλέτα που παρακολουθείται με κάμερα. Πού συμβαίνουν αυτά; Στο ελληνικό Γκουαντάναμο: τις γυναικείες φυλακές. Στο πλαίσιο του ελέγχου για παράνομες ουσίες, στον 21ο αιώνα, που από ντροπή τιμάται ακόμη η Ημέρα της Γυναίκας...


Κι αν όλα αυτά είναι καταφανώς ταπεινωτικά, είναι κάτι ακόμη: παράνομα. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, η αναγκαστική γυναικολογική εξέταση εντός σωφρονιστικού καταστήματος ακόμη και με τη συναίνεση της κρατούμενης δεν είναι αποδεκτή, αφού σε συνθήκες κράτησης δεν μπορούν να αντισταθούν. Απόφαση που ελήφθη σε βάρος της γειτονικής... Τουρκίας.

Ας δούμε όμως το ελληνικό «εξπρές του μεσονυχτίου».

«Είναι κάτι απάνθρωπο. Ακρως εξευτελιστικό, κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να γίνεται αυτό το πράγμα. Μπορεί βέβαια ο νόμος να προβλέπει έλεγχο, αλλά όχι σε αυτές τις συνθήκες, μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν έχουν υπόνοιες και αιφνιδιαστικά για να εμποδίζεται μια απόπειρα εισαγωγής ναρκωτικών στη φυλακή. Εδώ γίνεται συστηματικά και καταχρηστικά. Κάθε φορά που μπαίνει φυλακή μια γυναίκα, είτε από άδεια, δικαστήριο, μεταγωγή, νοσοκομείο, θα υποστεί αυτόν τον έλεγχο, ο οποίος γίνεται από απλούς ανίδεους υπαλλήλους, γυναίκες, όχι από γυναικολόγο. Αλλωστε γυναικολόγος στη Θήβα των εκατοντάδων κρατούμενων γυναικών δεν υπάρχει... Ασε που τα εργαλεία ειδικά για τις διαστολές του τραχήλου είναι σκουριασμένα, δεν αποστειρώνονται παρά υποτυπωδώς με μπεταντίν και υπάρχει ο κίνδυνος να κολλήσεις οτιδήποτε, αφού έχουν χρησιμοποιηθεί σε δεκάδες γυναίκες. Για ναρκωτικά ή οτιδήποτε, είναι στην κρίση τους, το κάνουν έτσι κι αλλιώς επιλεκτικά και στις υπόλοιπες, αλλά οι περισσότερες κρατούμενες είναι για ναρκωτικά. Είναι βιασμός. Υπάρχουν τρόποι που καλύπτουν αυτόν τον έλεγχο, το μηχάνημα ανίχνευσης ναρκωτικών που αλλού λειτουργεί, υπερηχογράφημα, ακτινογραφία -προτιμάμε την ακτινοβολία παρά το δάχτυλο. Δεν είναι τρόπος ελέγχου αυτός. Ας βρουν άλλον. Αυτό γίνεται μόνο για τον εξευτελισμό και τον βασανισμό των κρατουμένων. Κάποιοι πάνε παραπέρα, επιδίδονται και σε πρωκτικό έλεγχο που απαγορεύεται. Τι να πεις... Και οι κρατούμενοι δεν γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και το υπομένουν. Και μετά σου επιβάλλουν πολυήμερη κράτηση στην απομόνωση χωρίς λόγο, για να ελέγξουν πιθανή εισαγωγή ναρκωτικών. Από το 2005 και μετά, κολπική και απομόνωση πάνε πακέτο. Πριν από το 2005 δεν είχαμε περισσότερες εισαγωγές ναρκωτικών σε σχέση με τότε που ξεκίνησαν να εφαρμόζουν αυτόν τον βάρβαρο έλεγχο ανεξαιρέτως σε όλες και χωρίς εισαγγελική εντολή. Και μετά σε κρατάει στην απομόνωση σε απάνθρωπες συνθήκες υποτίθεται για τρεις μέρες, που μπορεί να φτάσουν και τη βδομάδα -είναι στην κρίση του εκάστοτε αρχιφύλακα- με ηλεκτρονική παρακολούθηση της τουαλέτας. Και πρέπει να έχεις οκτώ κενώσεις για να μπεις στην κανονική φυλακή, οκτώ είναι αδύνατον σε τρεις μέρες, οπότε αναγκαστικά σού δίνουν καθαρτικό κι αυτό είναι επιβλαβές και παράνομο, αλλά δεν τους ενδιαφέρει ο κρατούμενος και τι προβλήματα υγείας μπορεί να αντιμετωπίζει, στερητικά κ.ά. Οσες αρνούνται μένουν πολύ περισσότερο στην απομόνωση...». Ποταμός η μαρτυρία-«κατηγορώ» στην «Ε» της Μαριάνθης που πρόσφατα αποφυλακίστηκε.

Αντιδρώντας σε αυτή την εξευτελιστική μεταχείριση, 80 γυναίκες κρατούμενες στην Ελεώνα Θηβών, σε υπόμνημά τους προς τη διεύθυνση των φυλακών ζητούν να καταργηθεί η κολπική εξέταση, η αδιάκριτη τοποθέτηση στα ειδικά κελιά κράτησης-απομόνωση και η αδικαιολόγητη πολυήμερη κράτηση σε αυτά.

«Δεκάδες γυναίκες κρατούμενες στις ελληνικές φυλακες αποφάσισαν να σταματήσουν ένα βασανιστήριο που σε κάθε περίπτωση έχει τιμωρητικό - εκδικητικό χαρακτήρα. Αρνούνται να δεχτούν έναν ιδιότυπο βιασμό, τον κολπικό έλεγχο, να είναι ένα παιχνιδάκι στα χέρια ενός διεφθαρμένου συστήματος. Η απάντηση από την πλευρά των ανθρωποφυλάκων, με την πλήρη κάλυψη του υπουργείου Δικαιοσύνης, είναι ο εκβιασμός, ο τρόμος, η τιμωρία, η απομόνωση. Μόνο που έκαναν ένα μικρό λάθος. Ξέχασαν ότι εδώ και καιρό υπάρχει ένα κίνημα αλληλεγγύης, ότι οι κρατούμενες δεν είναι μόνες τους και ότι τα μπουντρούμια τους δεν μπορούν να κρύψουν ότι η εξουσία τους είναι σάπια και αδίστακτη» μας λέει ο Πάνος Λάμπρου από την Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των κρατουμένων, αποκαλύπτοντας ότι αρκετές φορές έχουν παρέμβει, καθώς είναι συνεχείς οι καταγγελίες που δέχονται για το θέμα αλλά και για τις απειλές, τα πειθαρχικά, την απομόνωση σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.

Ελεγχος όχι μόνο προσβλητικός και επικίνδυνος αλλά και παράνομος, σύμφωνα με την πάγια νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΑΔ) που τον θεωρεί απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση και προσβολή της ιδιωτικότητας, δηλαδή παραβίαση δύο άρθρων -3 και 8- της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου - ΕΣΔΑ. Κι ακόμη: από το Δεκέμβριο του 2006 στην έκθεσή της για την Ελλάδα η Επιτροπή Πρόληψης των Βασανιστηρίων εντόπισε το συγκεκριμένο πρόβλημα και αναφέρει ότι η συγκεκριμένη πρακτική θεωρείται δυσανάλογη σε σχέση με τον επιδιωκόμενο σκοπό και μη επιτρεπτή, παρά μόνον «κατ' εξαίρεση» και από γιατρό και όχι συστηματικά ως πάγιο μέτρο, ενώ συστήνει την άμεση διακοπή της χορήγησης καθαρτικών ουσιών, της παραμονής τους στην απομόνωση και την παρακολούθηση της τουαλέτας μέσω ηλεκτρονικής κάμερας.

Παραβίαση διαπιστώνεται και σε υπόμνημα του Συνηγόρου του Πολίτη -στις 19/2/2009- προς τη Διακομματική Επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων «για την εξέταση του σωφρονιστικού συστήματος της χώρας και των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένων», καθώς η συστηματική εφαρμογή αυτού του ελέγχου έρχεται σε αντίθεση με τον εξαιρετικό χαρακτήρα των μέτρων, στη βάση συγκεκριμένων στοιχείων και μόνον κατόπιν εισαγγελικής εγκρίσεως. Στο υπόμνημα κρίνεται ότι η απομόνωση, με δεδομένα τα προβλήματα υγείας των γυναικών λόγω τοξικομανίας, «συνιστά σοβαρότατη διακινδύνευση ζωτικών εννόμων αγαθών», γεγονός που επιβεβαιώνουν τα «τραγικά περιστατικά θανάτων κατά τη διάρκεια των ελέγχων». Μέτρα που όπως επισημαίνει «έρχονται σε ευθεία αντίθεση με την απόλυτη απαγόρευση της απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης». Γι' αυτό ο Συνήγορος ζητεί όχι μόνο να σπάσει το άβατο ώστε να διερευνήσει την κατάσταση, αλλά κυρίως την «άρση τέτοιων προσβολών και αποκατάσταση τυχόν ζημιάς σε άμεσο χρόνο».

Το θέμα έφερε χθες στη Βουλή ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Τάσος Κουράκης, ρωτώντας για μέτρα συμβατά προς τις αρχές των δικαιωμάτων του ανθρώπου προκειμένου να αντιμετωπιστεί το υπαρκτό πρόβλημα της διακίνησης ουσιών στις φυλακές.

«Οι γυναίκες υφίστανται διπλό εξευτελισμό: Κρατούνται σε μεσαιωνικές συνθήκες όπως και οι υπόλοιποι κρατούμενοι, αλλά επιπλέον υφίστανται τον εξευτελισμό της προσωπικότητάς τους, καθώς μπαίνουν στο δίλημμα του ενδοκολπικού ελέγχου από σωφρονιστικούς υπαλλήλους ή, όταν το αρνούνται, της απομόνωσης. Οι γυναίκες έχουν δικαιώματα ως κρατούμενες. Βρίσκονται στη φυλακή επειδή τιμωρήθηκαν και όχι για να τιμωρηθούν με τον βιασμό της προσωπικότητάς τους. Το υπουργείο οφείλει να πάρει μέτρα για τον σύννομο έλεγχο χρησιμοποιώντας σύγχρονα μέσα και όχι επιμένοντας στον εξευτελισμό τους» δήλωσε ο βουλευτής. *

Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΩΤΗΡΧΟΥ (Φύλλο 09 - 03 - 2009)