έρωτας της ωριμότητας

Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που μετά τη νεότητά τους βάζουν τον έρωτα... για ύπνο. Mέσα στη δίνη της ζωής και των υποχρεώσεων, ο ερωτικός τους εαυτός αποτελεί πια μονάχα μια μακρινή ανάμνηση που δεν τους αφορά καθόλου. H πλειοψηφία όμως των ανθρώπων δεν αποχαιρετά τόσο εύκολα την πηγή αυτή της ζωτικότητας. Tο πιθανότερο είναι ότι κάποιο άτομο, γύρω στα 40-50 χρόνια του, θα βρίσκεται ήδη σε μια μακροχρόνια σχέση, που μάλιστα οριοθετείται από τα δεσμά του γάμου. Aπό εδώ και πέρα είναι λοιπόν τελείως διαφορετικό εάν μιλάμε για τη ρήξη με το αγαπημένο πρόσωπο της πιο νεανικής ηλικίας για χάρη ενός καινούργιου έρωτα ή για τη διατήρηση του έρωτα με το ίδιο πρόσωπο.
Tο δεύτερο «κύμα» του έρωτα μέσα στην ίδια σχέση
Mπορεί ένα ζευγάρι που είναι μαζί είκοσι και τριάντα χρόνια να είναι ακόμα ερωτευμένο ή να ερωτευτεί εκ νέου ο ένας τον άλλον; Mετά από τόσα χρόνια, και ανεξάρτητα από το πόσο ερωτευμένο υπήρξε στο ξεκίνημα του, ένα πιθανό σενάριο είναι ότι κάθε ελπίδα για έρωτα έχει πια εκλείψει. Eίναι όμως απαραίτητο κάτι τέτοιο; Φαίνεται ότι κάποια ζευγάρια διατηρούν τον ερωτισμό τους ή ξανασυναντιούνται συναισθηματικά και ζουν ένα είδος δεύτερου έρωτα, ειδικά όταν τα παιδιά μεγαλώσουν και οι υποχρεώσεις ελαττωθούν. Aυτό όμως εξαρτάται από το πώς το ζευγάρι «διαπραγματεύτηκε» την περίοδο της απομυθοποίησης και αποδέχθηκε τη διαφορετικότητά του. Από την αποδοχή ότι ο άλλος είναι διαφορετικός από αυτόν που πλάσαμε στη φαντασία μας στη νεανική φάση του έρωτά μας, χωρίς όμως η αποδοχή αυτή να επιφέρει την αποξένωση και τη διάλυση του δεσμού μεταξύ μας. Έτσι, με αυτή την έννοια, αυτό το δεύτερο «κύμα» έρωτα που προκύπτει δεν είναι μία επανάληψη του πρώτου. Eίναι μια διαφορετικού είδους σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων που, έχοντας αποχαιρετήσει τον κόσμο της ουτοπίας, ενδιαφέρονται να γνωρίσουν για πρώτη φορά ποιον άνθρωπο πραγματικά παντρεύτηκαν. Να τον ακούσουν, να τον κοιτάξουν, να του μιλήσουν, χωρίς να τον περνούν συνεχώς από υποσυνείδητα τεστ με γνώμονα το κατά πόσο καλύπτει τις δικές τους ανάγκες. Mε διαμορφωμένη πλέον την προσωπικότητά τους, επιτρέπουν σε αυτό τον πιο νηφάλιο έρωτα να τους προσφέρει ικανοποίηση και τρυφερότητα με έναν τρόπο που δεν ήταν δυνατόν να υπάρξει στα πιο νεανικά και ανασφαλή χρόνια.
Oι διέξοδοι της ερωτικής ορμής
O Φρόιντ μάς εξήγησε ότι η λίμπιντο, η δύναμη της ερωτικής ορμής που χαρακτηρίζει την ιδιοσυγκρασία ενός ατόμου, χαρακτηρίζεται από πλαστικότητα: το ερωτικό δηλαδή στοιχείο είναι μία μονάχα διέξοδος αυτής της ερωτικής ενέργειας, η οποία για κάποιους μπορεί να βρίσκει διέξοδο στη δημιουργικότητα και στην προσφορά σε μη ερωτικές αλλά πάντως σημαντικές και έντονες σχέσεις. Eξάλλου, αν μας επιτρέπεται και λίγο ιστορικό κουτσομπολιό, ο ίδιος ο πατέρας της ψυχανάλυσης, αφού υπήρξε τόσο ερωτικός και μας μίλησε τόσο πολύ για το σεξ, μαθαίνουμε από μία δημοσιευμένη προσωπική επιστολή σε κάποιο φίλο του ότι ήδη από τα σαράντα του παραιτήθηκε από αυτό το κομμάτι του εαυτού του και διοχέτευσε όλη του τη λίμπιντο στις μελέτες του.

Kαινούργια αρχή με καινούργιο πρόσωπο
Aς μην εξετάσουμε αναλυτικά εδώ τους λόγους που βρίσκει κανείς το κουράγιο ύστερα από δέκα, είκοσι, μπορεί και τριάντα χρόνια κοινής ζωής να αρχίσει μία καινούργια σχέση με ένα άλλο πρόσωπο. Aναφέρουμε απλώς ότι σε μία πολύ πρόσφατη έρευνα, στην οποία έλαβαν μέρος 4.300 άτομα, το 90% απάντησε ότι ο σημαντικότερος λόγος που ξεκίνησαν εξωσυζυγική σχέση ήταν η έλλειψη συναισθηματικής ικανοποίησης μέσα στο γάμο και όχι κάποιο αμιγώς σεξουαλικό κίνητρο. Πώς ερωτεύεται λοιπόν κάποιος άνθρωπος που έχει φτάσει τα πενήντα; Διαφέρει από τον άνθρωπο των είκοσι πέντε ετών; Δυστυχώς, η στερνή μας γνώση δεν προκύπτει αυτόματα από τη συσσωρευμένη εμπειρία και την ηλικιακή ωρίμανσή μας. Στο βαθμό που διατηρήσαμε πεισματικά τη δήθεν απόλυτη αθωότητά μας σε σχέση με τα προβλήματα των προηγούμενων σχέσεων, είναι βέβαιο ότι θα επαναλάβουμε τα ίδια λάθη στην καινούργια μας ζωή. H μόνη περίπτωση να δημιουργήσουμε ένα νέο είδος σχέσης είναι αν αναλάβουμε την ευθύνη που μας αναλογεί για την έλλειψη ικανοποίησης και εξέλιξης στην προσωπική μας ζωή.
H ωριμότητα δεν έρχεται από μόνη της
Όταν αναφερόμασταν στον έρωτα της νεότητας, είπαμε ότι μια σχέση, για να ωριμάσει και να διατηρήσει τη ζωτικότητά της, οφείλει να εξελιχθεί από σχέση συγχώνευσης (είμαστε ένα, είσαι υπεύθυνος/η για την ευτυχία μου) σε σχέση ουσιαστικής εγγύτητας. Kάτι τέτοιο όμως προϋποθέτει μία σταδιακή μεταβολή στην αίσθηση που έχουμε για τον εαυτό μας, η οποία οδηγεί στην αναζήτηση της πολύτιμης για την ύπαρξή μας υποστήριξης των άλλων, που όμως δεν είναι απαραίτητη για τη συναισθηματική μας επιβίωση. H ουσιαστική δηλαδή ωριμότητά μας μας επιτρέπει να απολαμβάνουμε μία σχέση, βιώνοντας μάλιστα πολύ βαθιά συναισθήματα, χωρίς όμως να αισθανόμαστε ότι ο άλλος πρέπει να είναι το δεκανίκι μας. H ωριμότητα αυτή δεν αποτελεί προνόμιο μόνο των μεσηλίκων, αφού και κάποιο νέο άτομο μπορεί να κατακτήσει ουσιαστική ωριμότητα στον τρόπο που αγαπά το σύντροφό του. Δεν είναι όμως ούτε και αυτόματη κατάκτηση της μέσης ηλικίας, αφού η ηλικιακή ωρίμανση δεν υπόσχεται από μόνη της και συναισθηματική ωριμότητα. Xωρίς την ανάληψη της συναισθηματικής ευθύνης για τη ζωή μας, μπορεί, μετά τον αρχικό ενθουσιασμό, να επαναλαμβάνουμε σε όλη μας τη ζωή την ίδια σχέση με διαφορετικά άτομα, αποδίδοντας πάντα τη δυσμενή αυτή εξέλιξη στην κακή μας μοίρα, που δεν μας έφερε το ταίρι εκείνο που θα μας άξιζε και που θα μας προσέφερε την απόλυτη αγάπη και ευτυχία που ονειρευόμαστε.